„Stary” Cmentarz w Radomsku – przewodnik turystyczno-historyczny (cz. VI)

W dzisiejszym artykule postaram się przybliżyć obcojęzyczną stronę Starego Cmentarza, czyli groby i tablice pozostałe po bogatej i wielokulturowej przeszłości Naszego miasta. Na cmentarzu znajdziemy groby z inskrypcjami w językach: niemieckim, francuskim i rosyjskim.

1. Grób francuskojęzyczny. Słabo czytelny napis utrudnia odczytanie inskrypcji (poza latami życia pochowanej osoby 1883-1923) (kwatera 147)

2. Prawosławny grobowiec z naziemną kaplicą, którą wzniesiono około 1885 roku. Obiekt ten pozbawiony opieki popadał stopniowo w ruinę oraz był ofiarą kradzieży. W połowie lat 90-tych ubiegłego wieku staraniem prawnuka Konstantego Bachmutowa dokonano remontu budowli. Tablice we wnętrzu:

a) Ściana lewa:

- Zum Gedenken an Philip Iwanowitsch von Domontowitsch 14.11.1831-31.05.1871

- Elena Bachmutowa von Domontowitsch 11.05.1846-12.05.1928

-Wladimir Philipowitsch von Domontowitsch 10.04.1871-25.06.1948

- Iwan Philipowitsch von Domontowitsch 23.07.1885-14.04.1919

- Antonina Puschkarewa von Domontowitsch 27.02.1870-22.12.1921

b) Na ścianie środkowej znajdują się trzy tablice rosyjskojęzyczne (tłum. Za Z. Gzik, Stary Cmentarz w Radomsku, Radomsko 2012, s.251-252):

O Panie okaż swą siłę

i przyjdź, aby Nas uwolnić

Pułkownik

Konstanty Siemionowicz Bachmutow

ur. 21 maja 1802 r.

zm. 3 sierpnia 1883 r.

Elżbieta Jakowlewa

Bachmutowa

d. Simons

ur. 25 sierpnia 1817 r.

zm. 2 września 1910 r.

Obdarz Pokojem duszę

Dobrej Matki

I Babci

Błogosławieni Miłosierni

Albowiem Oni Miłosierdzia dostąpią

Pułkownik

Jan (Robert) Jakowlewicz

Simons

ur. 26 września 1818 r.

zm. 5 listopada 1891 r.

c) Ściana prawa:

- Zum Gedanken an Tamara Oberhoff geb. von Domontowitsch 07.10.1901-08.01.1970

- Siegfried Oberhoff 02.09.1906-17.09.1979

- Georg Otto Ernst Reiss 20.07.1921-29.01.2001

- Siegfried Johann Friedrich Oberhoff 27.07.1932-26.05.1996

- Joachim Waldemar Oberhoff 22.10.1938-

3. Grób rosyjskojęzyczny Anny (1903-1910) i Alieksieja (1909-1910) Ilukiewicz. Tłumaczenie (za: Z. Gzik, dz. cyt., s. 243):

Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie

I nie przeszkadzajcie im

Do takich bowiem należy

Królestwo Boże

Wieczny odpoczynek daj

Chryste Panie

Duszom młodzianków

Anny i Alieksieja

Gdzie wszyscy Święci spoczną

Gdzie ani choroby ani smutku

Ani westchnienia

Tylko Życie Wieczna

4. Grób przemysłowców, rodzin Wünschów i Witów:

- Aureliusz Wünsche (1864-1927) był sukcesorem majątku ziemskiego Nieznanice, w latach 1885-1888 został właścicielem parowej fabryki cykorii w Kłomnicach. Założyciel i pierwszy prezes Kłomnickiej Ochotniczej Straży Ogniowej.

- Ludwika z Klawów Witte (1841-1920), żona Hermana Witte, wraz z którym prowadziła gospodarstwo rolne w Jaskrowie.

- Idalia z Wittów Wünsche (1870-1919), pierwsza żona Aureliusza Wünsche. Córka Hermana i Ludwiki Witte.

- Ksawery Wünsche (1863-1937), właściciel majątku Zbereska, który sprzedał w 1910 roku i założył Noworadomsk Fabrykę Mebli GiętychWiedeńskich K.  Wünsche i S-ka. W 1923 roku założył w Radomsku Zakłady Przemysłowo-Drzewne „Ksawerów” Spółka Akcyjna

- Maria Wünsche (1871-1947), żona Ksawerego Wünsche. Córka Hermana i Ludwiki Witte.

- Jerzy Wünsche (1915-2008), syn Ksawerego i Marty. Po śmierci ojca kierował stworzoną przez niego fabryką. Wojnę i okupację spędził w Warszawie. Za pomoc żydom w 1972 roku został uhonorowany tytułem „Sprawiedliwy wśród narodów świata”. Zmarł w Monte Carlo.

- Zofia Wünsche (1919-2009).

- Herman Witte (1876-1940), wspólnik Ksawerego Wünsche i członek Rady Nadzorczej Ochotniczej Straży Ogniowej w Radomsku w latach 1921-1931.

- Wanda Witte (1889-1952), żona Hermana.

- Anna Wünsche z d. Witte (1974-1941), druga żona Aureliusza Wünsche.

- Wiktor Witte (1878-1942), akcjonariusz w Zakładach Przemysłu Drzewnego „Ksawerów” w Radomsku.

- Jadwiga Witte (1863-1953).

Zakłady Drzewne Wünschów po nacjonalizacji i połączeniu latach 50-tych XX wieku stanowiły zakład Famegu nr 3.

5. Kolejny grób rodziny Wünsche, w którym spoczywają:

- Pius Wünsche (1834-1906), w młodości wyjechał do Ameryki gdzie był poszukiwaczem złota. Po powrocie zajął się rolnictwem w Pławnie. Z czasem kupował lub dzierżawił majątki: Zbereska, Bujny, Elżbietka i Młodzowy.

- Leon Wünsche (1885-1946), syn Piusa i sukcesor folwarku Młodzowy, do momentu jego przejęcia przez państwo w 1946 roku.

6. Grób niemieckojęzyczny Ernestyny Wendland (1880-1914).

7. W Lapidarium znajduje się kilka tablic francusko i rosyjskojęzycznych. W tym:

a) Anne Bonard, która zmarła 31 lipca 1913 roku w wieku 23 lat (najprawdopodobniej była związana z dyrekcją Metalurgii w Radomsku.

b) Colette Francelle, urodzona 30 czerwca 1924 roku, zmarła 7 grudnia. Córeczka rysownika – Eugena Francelle i Marii Ludwiki (z domu Messe).

c) Inskrypcja w tłumaczeniu (za: Z. Gzik, dz. cyt., s. 61-62):

Tu spoczywają prochy leśniczego

Pajęczańskiego Leśnictwa

Doradcy Trybunału

Piotra Grigorewicza

Wienickiego

zm. 23 marca 1895

w 47 roku życia

.....*.....

Od brata dla drogiego brata.

d) Inskrypcja w tłumaczeniu (za Z. Gzik, dz. cyt., s. 62):

Aleksandra Pietrowna

Szpringmiul

ur. 31 lipca 1841 r.

zm. 14 października 1888 r.

Bądź Wola Twoja Panie

e) Inskrypcja w tłumaczeniu (za Z. Gzik, dz. cyt., s.64-65):

Błogosławieni czystego serca

Albowiem Oni Boga oglądać będą (Mt.5.8)

…..*…..

Wychowanka

Moskiewskiego Instytutu

Mikołajewskiego dla Sierot

Olga Iwanowna

Budagosskaja

urodzona 6 stycznia 1876 r.

zmarła 22 lipca 1893 r.

Wejdź do radości Twego Pana (Mt.25.23)

f) Napis w tłumaczeniu (za: Z. Gzik, dz. cyt., s.65):

Grób Jakubowskich

Niezapomniane Dzadki

Utracone 6/18 oraz 19/31 XII 1978 r.

Sasza l 2 oraz

Elenka 6 l i 6 mies

…..*…..

Nieszczęśliwa Matka

Olga J.

Zm 19/31/1882 r l.35

Oraz Syn Jej

Żenia J

Drogi Męczennik

zm. 1/13 maja 1887

7 lat i 9 mies.

g) Tłumaczenie inskrypcji (za: Z. Gzik, dz. cyt., s.66):

Aleksandra Gennadiewna

Domoracka

+ 15 go sycznia

1876 Roku

h) Tablica upamiętniająca Melanie Delanaye, zmarłą w 1910 roku w wieku 28 lat.

i) Płyta z grobu zmarłego dn. 2 czerwca 1901 roku w wieku 8 miesięcy i 4 tygodni Fernanda Motilot, syna inżyniera w Metalurgii Bernarda i Justyny (z domu Gulli).

j) Płyta upamiętniająca księgowego Ludwika Lorentza (1836-1900) oraz jego żonę Marię (1848-1900).

k) Tablica upamiętniająca Jerzego (Georgesa) Spacha, urodzonego w Paryżu urzędnika fabrycznego, który zmarł 24 czerwca 1929 roku.

Odnaleźć opisane powyżej miejsca pomoże załączona do artykułu mapa:

Dziękuję za uwagę i zapraszam do przeczytania poprzednich artykułów z niniejszego cyklu opisujących miejsca pochówku zasłużonych i znanych Radomszczan (cz. I), pomniki i tablice znajdujące się na cmentarzu (cz. II), miejsca pochówku osób poległych podczas powstań narodowowyzwoleńczych (cz. III), na frontach II wojny światowej (cz. IV) oraz zabytki architektury (cz.V).