Dziś kolejna „Środa z profilaktyką”. Tym razem cykl przygotowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia poświęcony jest cukrzycy.
W Polsce 3 miliony osób choruje na cukrzycę - 9,1 % populacji. Aż 90% zachorowań dotyczy cukrzycy typu 2, której można zapobiegać. Na leczenie cukrzycy u dorosłych chorych NFZ wydała w 2017 r. 1,7 miliarda złotych. Cukrzyca to także powikłania. Średnio co 2 h dokonuje się dużej amputacji związanej z cukrzycą.
Cukrzyca to choroba metaboliczna o złożonej i różnorakiej etiologii, która charakteryzuje się przewlekłą hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Jest główną przyczyną ślepoty, niewydolności nerek, zawałów serca, udaru mózgu i amputacji kończyn dolnych. Co 10 sekund na świecie diagnozuje się cukrzycę, a co 6 sekund z powodu jej powikłań umiera człowiek.
Czym jest cukrzyca typu 1 i 2
Cukrzyca typu 1 zwana insulinozależną, wywoływana jest niszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny (hormonu obniżającego poziom glukozy we krwi). Występuje głównie u dzieci i młodych dorosłych (ujawnia się do 20 roku życia). Jedynym możliwym leczeniem tej choroby jest podawanie insuliny oraz właściwe odżywianie i wysiłek fizyczny.
Cukrzyca typu 2 należy do grupy chorób cywilizacyjnych, czyli determinowanych przez styl życia. Wynika z nieprawidłowego działania insuliny w organizmie (insulinooporność). Nazywana jest insulinoniezleżną lub cukrzycą wieku dorosłego, mimo iż coraz częściej dotyka także dzieci. Około 85-90% zachorowań na cukrzycę dotyczy cukrzycy typu 2.
Czynniki sprzyjające rozwojowi cukrzycy
Cukrzyca typu 1
• Czynniki genetyczne – mają częściowe znaczenie, dziedziczy się pewną skłonność do cukrzycy.
• Infekcje wirusowe (np. świnka, różyczka, cytomegalia).
• Wiek matki powyżej 40 lat w momencie porodu.
• Czynniki stresogenne.
• Kontakt z substancjami chemicznymi.
Cukrzyca typu 2
• Wiek ponad 45 lat.
• Nadwaga (BMI >25 kg/m2).
• Stwierdzane wcześniej podwyższone wartości glikemii (nieprawidłowa glikemia na czczo > 100 mg/dl, nieprawidłowa tolerancja glukozy).
• Cukrzyca w najbliższej rodzinie.
• Kobiety z przebytą cukrzycą ciążową.
• Nadciśnienie tętnicze (>140/90 mmHg).
• Mała aktywność fizyczna.
• Zaburzenia gospodarki lipidowej.
• Osoby z chorobami sercowo-naczyniowymi.
• Kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCO).
Objawy
Cukrzyca typu 1
• Zwiększone oddawanie moczu (wielomocz).
• Nadmierne pragnienie (polidypsja).
• Gwałtowna utrata masy ciała, mimo zachowanego lub wzmożonego łaknienia.
• Zmniejszanie odporności organizmu.
• Stałe uczucie zmęczenia.
• Pogorszenie koncentracji.
• Niechęć do wysiłku fizycznego, stale postępujące osłabienie.
• W późniejszym okresie dochodzi do pogorszenia ostrości wzroku.
Cukrzyca typu 2
• Nadmierne pragnienie.
• Częsty głód.
• Zmęczenie i apatia.
• Przyrost masy ciała.
• Skłonność do zmian ropnych na skórze, złe gojenie się ran.
• Grzybica międzypalcowa.
• Zaburzenia ukrwienia krążenia u osób starszych (uczucie oziębienia stóp).
• Świąd skóry.
• Infekcje intymne kobiet.
• Impotencja u mężczyzn.
Powikłania
• Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa). Jej pierwszym objawem jest występowanie białka w moczu.
• Retinopatia cukrzycowa czyli choroba siatkówki. Cukrzyca może być też przyczyną zaćmy i zmian jaskrowych.
• Problemy ze wzrokiem pojawiają się u co trzeciej osoby z cukrzycą.
• Uszkodzenia włókien nerwowych (neuropatie cukrzycowe). Pacjent odczuwa mrowienia, drętwienie, traci czucie w kończynach.
• Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, zawał, udar-spowodowane uszkodzeniem dużych naczyń krwionośnych.
• Trudne gojenie się ran, obniżona odporność.
• Pojawienie się zespołu stopy cukrzycowej.
• Zaburzenia gospodarki lipidowej organizmu.
• Choroby przyzębia (stany zapalne dziąseł).
7 zasad dla cukrzyka
1. Wsłuchaj się w swój organizm i reaguj na sygnały, które Ci daje.
2. Monitoruj poziom cukru przed posiłkiem lub podaniem insuliny lub 1,5 do 2 godzin po jedzeniu. Sprawdzaj go za pomocą glukometru lub CGM - ciągłego monitoringu glikemii.
3. Bezwzględnie przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących przyjmowania leków czy podawania insuliny.
4. Informuj każdego lekarza, u którego się leczysz, że jesteś cukrzykiem i jakie leki bierzesz. Pamiętaj, że niektóre leki podwyższają zapotrzebowanie na insulinę (np. leki hormonalne).
5. Przestrzegaj zaleceń dietetycznych ustalonych z lekarzem i dietetykiem. Nie pij alkoholu, wyeliminuj cukier z diety.
6. Bądź aktywny fizycznie, uprawiaj sport.
7. Przestrzegaj higieny. Przy wysokim poziomie cukru we krwi, nawet niewielkie skaleczenie może się długo goić.
