Już w środę w Radomsku zainauguruje swoją działalność Młodzieżowa Akademia Liderów Klimatu. Przez trzy miesiące uczestnicy projektu będą mogli wziąć udział w debatach, wartsztatach i prelekcjach na temat ochrony środowiska oraz planowania przestrzennego. O tym, czemu MALK odbywa się właśnie w Radomsku i jak średnie miasta mogą przygotować się na wyzwania przyszłości, rozmawiamy z Iwoną Ciećwierz, ekspertką think-tanku WISE Europa.
Radomsko24.pl: Ustalmy to może na początek: kto ma tu kogo uczyć i czego?
Iwona Ciećwierz: To ma być proces wzajemnego uczenia się. My, eksperci WiseEuropa, przyjeżdżamy do was z know-how, z wiedzą merytoryczną. Ale nie w formie wykładów. Informacyjnie tylko wspomnę, że instytut WiseEuropa jest niezależnym think-tankiem, w którym eksperci swoją codzienną pracą analityczno-badawczą oraz doradczą działają na rzecz aktywnej i zaangażowanej roli Polski w otwartym, zrównoważonym, demokratycznym rozwoju Europy.
W projekcie MALK chodzi o wymianę doświadczeń. Młodzi ludzie wiedzą dużo na temat zmian klimatu, a my chcemy pomóc im dojść do głosu. Dlatego tak bardzo zależy nam, aby te wybrane 20 osób miało różne poglądy, poziom wiedzy i doświadczenia. Przedział wiekowy jest bardzo szeroki, uczestnikami Młodzieżowej Akademii Liderów Klimatu mogą być zarówno nastolatki, jak i młodzi dorośli. Wierzę także w to, że jak już się poznają podczas trwania projektu, to stanie się on swego rodzaju platformą do dalszych działań na rzecz Radomska.
Kto będzie kogo uczył? Cóż, mam nadzieję, że wszyscy się czegoś nauczymy. My dajemy wiedzę ekspercką, ale ostatecznie to młodzi ludzie zdecydują, co z nią zrobią. To wy mieszkacie w Radomsku i zdecydowanie znacie je lepiej od nas.
Młodym raczej świadomości ekologicznej nie brakuje. Często jednak próżno jej szukać u decydentów.
Cechą młodzieży jest bunt. Wyraża się on chociażby w Młodzieżowym Strajku Klimatycznym czy organizacji Extinction Rebellion. I to jest naprawdę ekstra. My chcemy dać Wam dodatkowe narzędzia, takie jak wiedza o strukturze planowania przestrzennego czy procedury samorządowe i pokazać jak z tej wiedzy korzystać w praktyce.
Myślę, że samorządowcy – zarówno w Radomsku jak i całym kraju – potrzebują impulsu z góry do zmian. Adaptacja do zmian klimatu następuje zwykle wskutek pozyskania środków z budżetu centralnego lub Funduszy Europejskich. Dlatego też często w gąszczu dokumentów i procedur brakuje czasu na clou, na realną zieloną zmianę w mieście.
Ekologiczną inwestycję przeprowadzić jest łatwo, trudniej zrobić dobry plan zagospodarowania przestrzennego.
Zgadzam się. Czy włodarze tego chcą, czy nie, zielona polityka i tak wkracza do samorządu. Adaptacja do zmian klimatu jest procesem globalnym. Unijne dyrektywy i rządowe wymogi już teraz zmieniają nasze gminy i powiaty. Problem w tym, że samorządy nie zawsze są na to przygotowane. Zmiany zachodzą, ale nie zawsze w tempie, w jakim byśmy sobie tego życzyli.
A dlaczego akurat Radomsko ma gościć Młodzieżową Akademię Liderów Klimatu?
Wiesz, w 2017 r. Polska Akademia Nauk opublikowała czarną listę 122 miast zagrożonych degeneracją społeczno-gospodarczą…
Radomsko również się na niej znalazło.
I właśnie dlatego je wybraliśmy – bo mierzy się z tymi samymi problemami, co setki małych i średnich miast w Polsce. Metropolie mają spore fundusze, są wręcz przefinansowane i z ich perspektywy ciężko dostrzec rzeczywistość mniejszych ośrodków. Nie widzieliśmy sensu w tworzeniu takiego programu dla Warszawy czy Krakowa.
Plusem wydaje się także fakt, że z radomszczańskim magistratem współpracowaliśmy już w 2019 r. przy okazji projektu „Partycypacja w planowaniu”. Gdy zaproponowaliśmy urzędowi, że złożymy wniosek o grant i zorganizujemy akademię klimatyczną, spotkaliśmy się z entuzjazmem.
Co planujecie w ramach MALK?
Zaczniemy od debaty. Wspólnie zastanowimy się, jakie wyzwania stoją przed Radomskiem i postaramy się wciągnąć do dyskusji urzędników. Dyskusję poprowadzi działaczka miejska Agata Otrębska. Do debaty zaprosiliśmy m.in. prezydenta Jarosława Ferenca i prezesa zarządu WiseEuropa dr. Macieja Bukowskiego. Będzie obecna również Martyna Obarska kulturoznawczyni, wicenaczelna „Magazynu Miasta”, wykładowczyni (Uniwersytet SWPS, IBPP), współtwórczyni SAS Szkoły Architektury Społeczności oraz Magda Kubecka, badaczka miasta, animatorka kultury i inicjatorka działań sąsiedzkich w przestrzeni publicznej. Nie zabraknie też głosu Oli Sawy, byłej wiceprzewodniczącej Polskiej Rady Organizacji Młodzieżowych
Kolejną odsłoną projektu będą warsztaty. Na pierwsze zajęcia zaprosiliśmy Michała Rogalskiego, który w 2020 r. przygotował i upublicznił bazę danych dotyczącą pandemii COVID-19. Opowie on o procesie wyszukiwania i analizy danych. Następnie Ewa Chodkiewicz z fundacji WWF opowie o wpływie globalnych trendów na nasze małe ojczyzny..
A na kolejnych warsztatach?
Tematem kolejnych warsztatów będzie „Głos młodych ludzi w mieście”. Podczas nich spróbuję przekazać w jaki sposób można skutecznie działać na poziomie samorządowym. Znajdą się też elementy rzecznictwa i retoryki oraz sztuka debatowania. Zostanie także zaakcentowana kwestia konsultacji społecznych i narzędzi komunikacji na linii samorząd-mieszkańcy.
Na trzecim, ostatnim zjeździe, zastanowimy się wspólnie nad przyszłością Radomska i innych miast o podobnej wielkości. Z Agatą Kuźmińską z Instytutu Zielonej Przyszłości, za pomocą metodologii foresight, młodzi uczestnicy zaprojektują scenariusze rozwojowe dla Radomska. Miesiąc później odbędzie się narada klimatyczna. To będą intensywne trzy miesiące.
Planujecie również współpracować z Młodzieżową Radą Miasta, prawda?
Owszem. Chcielibyśmy, aby w MRM powstała tzw. sekcja klimatyczna. Może być w formie podkomisji złożonej z radnych lub też zespołu w skład którego wejdą także osoby spoza MRM. Rodzaj ciała doradczego.
Ciało doradcze ciała doradczego?
Trochę tak. Ale pamiętaj, że to właśnie uczestnicy MALK mają za zadanie stworzenie koncepcji, jak to będzie funkcjonowało. Nie zamierzamy tu niczego narzucać. Służymy naszym doświadczeniem i wiedzą ekspercką, ale to jest wasze miasto. Wy znacie realia, my jesteśmy tu tylko gośćmi. Jeśli Młodzieżowa Rada Miasta będzie chciała podjąć współpracę, to my chętnie ją wesprzemy.
Wspomniałaś wcześniej o miastach małych i średnich. Zastanawia mnie, w jaki sposób patrzysz na Radomsko. I czy to spojrzenie jest bardziej, czy mniej krytyczne od wzroku mieszkańców.
A ty uważasz, że mieszkańcy negatywnie postrzegają miasto?
Z moich obserwacji wynika, że raczej tak.
Jako osoba z zewnątrz postrzegam Radomsko jako typowe miasto średniej wielkości. Z takimi samymi problemami, ale też z takim samym potencjałem. A ich największym potencjałem są mieszkańcy.
Nadal wielu ludzi wstydzi się swojego pochodzenia, czego kompletnie nie rozumiem. Takich miast jak Radomsko jest wiele, ale każde ma coś do zaoferowania. Weźmy aktualny przykład: przecież u was właśnie zakończył się festiwal braci Różewiczów! On mógłby równie dobrze odbyć się w Warszawie. Ale w Warszawie go nie ma, bo jest w Radomsku. I z tego możecie być dumni.
Co chcecie osiągnąć przez ten projekt?
Na pewno chciałabym, żebyśmy ten projekt mogli rozwijać także w innych miastach. Uważam, że potrzebna jest edukacja ekologiczna polegająca nie na nauce segregacji śmieci, ale szerszej perspektywie zarządzania miastem w dobie zmian klimatu.
Oczywiście jesteśmy mocno spóźnieni, takie działania powinniśmy podejmować 20-30 lat temu. Niestety na przestrzeni lat, niewielu ludzi przejmowało się tematyką ochrony środowiska. Wtedy katastrofa klimatyczna była odległą perspektywą, teraz to nasza rzeczywistość.
Bardzo bym chciała, żeby MALK pomógł zaktywizować się młodzieży w Radomsku. Żeby, gdy przyjdzie potrzeba zmiany, być gotowym i zacząć tę zmianę wprowadzać. Żeby nie czekać, aż ktoś zrobi to za mnie. Szczerze wierzę, że samorząd to ludzie, a każda wielka zmiana zaczyna się od małego kroku.
Rozmawiał Mateusz Patalan.
Iwona Ciećwierz – w WiseEuropa odpowiada za prowadzenie konsultacji społecznych dokumentów planistycznych w gminach. Specjalizuje się w tematach konsultacji społecznych i współpracy z samorządami. Absolwentka XXII Szkoły Liderów Społeczeństwa Obywatelskiego. Współautorka pierwszej w Polsce Szkoły Liderów Miast. Stypendystka Departamentu Stanu USA – Leadership in Local Government, Członkini Komisji Dialogu Społecznego przy Krajowej Izbie Gospodarczej.
