Dziś Światowy Dzień Walki z Rakiem

Święto zostało ustanowione w 2000 roku podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu. Inicjatorzy wierzą, że dzięki wspólnym działaniom uda się nie tylko zbudować większą świadomość onkologiczną ale także pokonywać problemy związane z wczesną diagnostyką, leczeniem i opieką paliatywną. Światowy Dzień Walki z Rakiem ma na celu zmniejszenie śmiertelności z powodu nowotworów zarówno dzięki działaniom edukacyjnym jak i oddziaływaniu na decydentów pracujących w ochronie zdrowia.

Europejski kodeks walki z rakiem
Badania naukowe pokazują, że nawet ponad 90% przypadków chorób nowotworowych zależy od czynników zewnętrznych. Jak ograniczyć lub nawet całkowicie wyeliminować ich działanie, aby zmniejszyć ryzyko choroby? Europejski kodeks walki z rakiem jest gotową instrukcją podpowiadającą, w jaki sposób zachować zdrowie oraz poprawić jego stan. Pokazuje, jak przez proste, codzienne działania obniżać ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Wszystkie informacje w nim zawarte opierają się na dowodach naukowych – są pewne, rzetelne i sprawdzone.

Co znajduje się w kodeksie?
Europejski kodeks walki z rakiem - inaczej określany 12 sposobami na zdrowie - to 12 zaleceń dotyczących prewencji nowotworów:
• pierwotnej – czyli ograniczania działania czynników ryzyka (kancerogenów) na nasz organizm
• wtórnej – czyli wykrywania choroby na możliwie najwcześniejszym etapie zaawansowania.

Światowa Organizacja Zdrowia oszacowała, że przestrzeganie zaleceń kodeksu zmniejszyłoby w Europie liczbę zgonów spowodowanych nowotworami nawet o 50%.

Zalecenie 1: Nie pal
Dym tytoniowy jest jednym z najsilniejszych czynników rakotwórczych. W jednym papierosie znajduje się około 7000 substancji chemicznych, z czego aż ponad 70 jest silnie rakotwórczych. Palenie tytoniu jest główną przyczyną zgonów nowotworowych. Według badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) z 2019 r. około ¼ dorosłych Polaków pali papierosy.
Uzależnienie od nikotyny jest chorobą. Profesjonalną pomoc w zwalczeniu uzależnienia oferuje Ogólnopolska Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym działająca przy Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie: 801 108 108 lub 22 211 80 15, od poniedziałku do piątku w godzinach 11:00–19:00 oraz w soboty w godzinach 9:00–15.00.

Zalecenie 2: Stwórz środowisko wolne od dymy tytoniowego
Ogranicz bierne palenie, czyli wdychanie dymu tytoniowego z otoczenia – z papierosa palonego przez inną osobę i wydychanego przez nią dymu. Może to być również dym z tlącego się papierosa.

Zalecenie 3: Utrzymuj prawidłową wagę ciała
Otyłość to drugi po paleniu tytoniu najważniejszy czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Otyłość przyczynia się również do innych chorób, m.in. układu krążenia.

Zalecenie 4: Bądź aktywny fizycznie
Aktywność fizyczna jest udowodnionym czynnikiem protekcyjnym, czyli chroniącym nas przed nowotworami – np. rakiem jelita grubego, rakiem piersi i wieloma innymi. Kodeks zaleca, aby każdego dnia poświęcić 60 minut na ruch o średniej intensywności lub alternatywnie 30 minut na ruch o wysokiej intensywności.

Zalecenie 5: Przestrzegaj zasad zdrowego odżywiania
Spożywaj żywność nieprzetworzoną i ogranicz spożycie mięsa – zwłaszcza czerwonego. Niepokój budzi rosnące spożycie cukru w Polsce, co przekłada się także na zwiększone ryzyko nadwagi i otyłości – zwróć uwagę na ilość spożywanego cukru (zalecenie 3).

Zalecenie 6: Ogranicz spożycie alkoholu
Nawet najmniejsza ilość alkoholu ma potencjał rakotwórczy. Maksymalnie ogranicz spożycie alkoholu lub zostań abstynentem. Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu, a jego równoczesne spożycie z paleniem papierosów ogromnie zwiększa ryzyko m.in. nowotworów głowy i szyi (np. rak języka, rak gardła).

Zalecenie 7: Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne
Okres letni zachęca nas do korzystania z kąpieli słonecznych – należy jednak pamiętać, że promieniowanie ultrafioletowe (UV) emitowane przez słońce jest czynnikiem rakotwórczym. Chroń się przed nim np. przez unikanie ekspozycji na słońce w godzinach 10:00–16:00 oraz stosowanie ochronnych kosmetyków i odzieży. Całkowicie zrezygnuj z korzystania z łóżek opalających, czyli tzw. solariów. Promieniowanie UV obniża także ogólną odporność naszego organizmu.

Zalecenie 8: Chroń się przed działaniem substancji rakotwórczych w pracy
Choroba nowotworowa może rozwinąć się w okresie od kilku do nawet kilkudziesięciu lat od momentu pierwszego kontaktu z czynnikiem rakotwórczym. Przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (przepisów bhp).

Zalecenie 9: Chroń się przed promieniowaniem radonowym w domu
Radon to gaz szlachetny, bez zapachu i bez koloru, który ma działanie rakotwórcze na płuca. Dowiedz się, czy jesteś narażony na naturalne promieniowanie spowodowane jego działaniem. Podejmij działania zmniejszające jego poziom.

Zalecenie 10 (dotyczy kobiet): Jeśli możesz – karm piersią i ogranicz stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ)
Karmienie piersią obniża ryzyko zachorowania kobiet m.in. na raka piersi i raka jajnika. Z kolei przedłużone stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), która łagodzi objawy menopauzy, może zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi.

Zalecenie 11: Zaszczep dzieci przeciwko HBV i HPV
Wirusowe lub bakteryjne czynniki infekcyjne są odpowiedzialne za 15–20% nowotworów złośliwych. Aby uniknąć zachorowania na raka wątroby i raka szyjki macicy, zaszczep swoje dzieci przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B (HBV) oraz przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).

Zalecenie 12: Korzystaj z badań przesiewowych
Stosuj prewencję wtórną – wykonuj badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka:
• piersi – mammografia
• szyjki macicy – cytologia
• jelita grubego – kolonoskopia.
Badania te są w pełni bezpieczne i refundowane w ramach programów przesiewowych. Dzięki nim można wykryć chorobę na bardzo wczesnym etapie zaawansowania – co znacząco ułatwia jej leczenie – a nawet wykryć zmiany przednowotworowe.

Co mówią statystyki
Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce w 2018 r. odnotowano ponad 167 tys. nowych przypadków zachorowań na nowotwory złośliwe oraz ponad 101 tys. zgonów spowodowanych przez tę grupę chorób. W Polsce nowotwory stanowią drugą przyczynę zgonów, z kolei na świecie – według danych WHO – pierwszą, powodując w 2020 r. prawie 10 mln zgonów (przy 19,3 mln nowych zachorowań). Zgodnie z prognozami epidemiologicznymi (GLOBOCAN2020) przewidywany jest stały wzrost liczby przypadków chorób nowotworowych, który na świecie w 2040 r. ma osiągnąć poziom 28,4 mln nowych zachorowań.

Działania prewencji pierwotnej i wtórnej opisane w Europejskim kodeksie walki z rakiem mogą zmniejszyć prognozowane obciążenie chorobami nowotworowymi.

Informacja: pacjent.gov.pl

Zasubskrybuj nasz kanał na You Tube, żeby nie przegapić nowych relacji wideo!