Wiceminister Krzysztof Ciecióra o zmianie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów

Projekt ustawy ma na celu wprowadzenie rozwiązań usprawniających i przyspieszających prowadzenie postępowań scaleniowych oraz wykonanie obowiązku nałożonego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 kwietnia 2019 r. Projekt ustawy nie wpływa na postępowania realizowane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie scaleń gruntów.

- Scalenia gruntów wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym – są bardzo ważne dla rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Od 1 maja 2004 r., czyli od wejścia Polski do UE, do 2021 r. na działanie „Scalanie gruntów” zostało wydatkowanych ponad 445 mln euro. Środki te pozwoliły zrealizować 280 projektów scaleniowych, o łącznej powierzchni 254 tys. ha gruntów. Scaleniem gruntów objęto ponad 55 tys. (55 218) gospodarstw rolnych i prawie 658 tys. (657 878) działek ewidencyjnych. W wyniku przeprowadzonych scaleń gruntów poprawił się rozłóg gruntów w poszczególnych gospodarstwach, a  liczba działek ewidencyjnych zmniejszyła się o 43 procent – mówi wiceminister Krzysztof Ciecióra.

Scalanie gruntów to niezwykle ważne działanie, dzięki któremu są tworzone korzystne warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez:

-        poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych,

-        racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów,

-        dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu.

- Prace scaleniowe przyczyniają się nie tylko do rozwoju i poprawy konkurencyjności rolnictwa, ale i do szeroko pojętego rozwoju obszarów wiejskich, ochrony środowiska, przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz realizacji aspiracji społecznych i poprawy jakości życia na wsi – podkreśla Krzysztof Ciecióra.

Realizacji powyższych celów służyć mają następujące środki przyjęte w projektowanej ustawie:

- rezygnacja z odczytywania postanowienia o wszczęciu postępowania scaleniowego oraz decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów na zebraniach uczestników scalenia;

- wprowadzenie obowiązku zamieszczania postanowienia o wszczęciu postępowania scaleniowego oraz decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów na stronach podmiotowych Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego organ, który wydał postanowienie/decyzję.

- doprecyzowanie brzmienia dotychczasowych przepisów ustawy o scalaniu i wymianie gruntów w zakresie sposobu doręczania postanowienia wojewody w przedmiocie wszczęcia postępowania scaleniowego, decyzji o odmowie wszczęcia postępowania scaleniowego oraz decyzji o umorzeniu postępowania, zarówno przez starostę, jak i przez wojewodę oraz decyzji wojewody w przedmiocie zatwierdzenia projektu scalenia gruntów w sposób analogiczny do doręczania postanowienia o wszczęciu postępowania oraz decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów;

- wprowadzenie definicji gospodarstwa rolnego zawierającej szczególną normę obszarową;

- doprecyzowanie czynności związanych z określaniem przebiegu granic obszaru scalenia lub wymiany gruntów (tzw. granic zewnętrznych) wykonywanych po wszczęciu postępowania scaleniowego lub wymiennego poprzez odwołanie do odrębnych przepisów w zakresie określania przebiegu granic;

- włączenie przedstawiciela gminy oraz sołtysa do komisji doradczej w związku z tym, że realizacja polityki przestrzennej odbywa się na poziomie gminy i konkretnej miejscowości;

- usprawnienie procesu ustalania uczestników scalenia przez wprowadzenie rozwiązań w przypadku nieregulowanego lub nieujawnionego stanu prawnego gruntów;

- wskazanie starosty jako organu właściwego do występowania z wnioskiem do sądu wieczysto-księgowego o dokonanie wpisów w księgach wieczystych w zakresie zmian wynikających z decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów;

- wskazanie starosty, zamiast wójta, burmistrza, prezydenta miasta, jako organu właściwego do złożenia zawiadomienia, na podstawie którego sąd prowadzący księgi wieczyste dokona zamknięcia ksiąg wieczystych;

- wprowadzenie terminów dla wojewodów i sądów administracyjnych do rozpatrywania odwołań i skarg;

- wprowadzenie rozwiązania, zgodnie z którym, w razie nierozpatrzenia skargi w terminie dwóch miesięcy, sądy administracyjne, uwzględniając skargę, nie będą mogły uchylić zaskarżonej decyzji, a jedynie stwierdzić jej wydanie z naruszeniem prawa na podstawie art. 145 § 1 pkt 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi;

- wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w zakresie umożliwienia stwierdzenie wydania ostatecznej decyzji zatwierdzającej projekt scalenia gruntów na podstawie art. 158 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Projekt ustawy został w dniu 28 października 2021 r. skierowany do I czytania w Komisjach: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.

16 listopada 2021 r. odbyło się I czytanie projektu ustawy w ww. Komisjach. Podczas posiedzenia nie zgłaszano uwag merytorycznych. Do projektu ustawy zostały wniesione poprawki Biura Legislacyjnego o charakterze redakcyjnym i legislacyjnym.