Blockbustery i horrory zrodziły wiele mitów związanych z leczeniem psychiatrycznym. Jak się okazuje, brak wiedzy bardzo często prowadzi do tego, że pacjent nigdy nie rozpoczyna leczenia. O ile doświadczanie strachu i niepokoju przed zażyciem pierwszej tabletki jest zjawiskiem naturalnym, to osoby cierpiące na choroby psychiczne powinny wiedzieć, że unikanie farmaceutyków może pogłębiać ich schorzenie i związane z tym cierpienie. Warto więc rozwiać wątpliwości związane z przyjmowaniem leków psychotropowych oraz pokazać, że nie różnią się one zbytnio od innych leków – mówią dr n. med. Sławomir Wolniak, specjalista psychiatra, ordynator Kliniki Wolmed w Dubiu k. Bełchatowa oraz Daniel Los, lekarz w klinice.
Leki prowadzą do uzależnienia
Niektóre leki, takie jak środki nasenne, mogą prowadzić do uzależnienia fizycznego i psychicznego. Są one jednak używane tylko w uzasadnionych przypadkach i na krótki czas. Ważne, żeby pacjent stosował się do zaleceń lekarskich – wówczas leki są tak bezpieczne i skuteczne, jak każde inne.
Jeżeli zaczniesz brać leki, to będziesz je zażywać przez całe życie
Długość leczenia zależy od diagnozy i zaleceń lekarza. Choroby przewlekłe, takie jak schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa, wymagają stałego przyjmowania leków. Zazwyczaj są to małe dawki środków, które pozwalają pacjentowi pozostać w dobrej kondycji psychicznej przez cały czas. Ale w większości przypadków nie trzeba brać tabletek przez całe życie. Dla przykładu, leczenie epizodu depresji trwa średnio około roku. Po wczesnym i prawidłowym leczeniu zaburzenie może nigdy nie wrócić, ale trzeba wytrzymać odpowiedni czas leczenia, aby zmiany w mózgu, do jakich doszło w czasie przyjmowania farmaceutyków, były stabilne.
Leki przyczyniają się do wzrostu wagi
Większość leków może potencjalnie powodować przyrost masy ciała. Z jednej strony wynika to z bezpośredniego wpływu na metabolizm, a z drugiej - ze wzrostu apetytu. Kiedy lekarz przepisuje leki, zawsze bierze pod uwagę skłonność pacjenta do otyłości i stara się przepisywać te, które tylko nieznacznie ją zwiększają. Ale są też wyjątki – na przykład, neuroleptyk arypiprazol i antydepresant fluoksetyna – przeciwnie, mogą zmniejszyć wagę. Są też pacjenci, którzy potrzebują zyskać dodatkowe kilogramy. Ci, którzy będą mieć ich nadmiarze, mogą skorygować swoją wagę uprawiając sport lub stosując odpowiednio dobraną dietę.
Leki obniżają libido
Większość leków rzeczywiście ma zdolność do obniżania libido. Ale czasami popęd człowieka jest tak silny, że nie odczuwa on skutków leków, a nawet przeciwnie, ich działanie odbiera jako pozytywne. Ponadto, zawsze są wyjątki. Na przykład, lek przeciwdepresyjny wortioksetyna nie ma wpływu na aktywność seksualną, a antydepresant trazodon jest nawet stosowany w leczeniu impotencji. Jeśli seksualność jest dla pacjenta szczególnie ważna w okresie leczenia, warto poinformować o tym lekarza, aby mógł lepiej dobrać leki.
Neuroleptyki zmieniają człowieka w „warzywo”
Duże dawki neuroleptyków u pacjentów z psychozą mogą powodować uczucie ospałości lub emocjonalnej płaskości. Ale ten efekt jest zwykle tylko na początku leczenia. Leki mają złagodzić poważne zaostrzenia - takie jak “głosy" lub urojenia. W większości przypadków, wręcz przeciwnie, mają na celu przywrócenie zdrowych emocji i dostosowanie osoby do aktywnego życia. Zazwyczaj pacjent, który podejmuje skuteczną terapię, nie odróżnia się od osób zdrowych, które się na nią nie zdecydowały.
Leki mogą działać jak narkotyki
Niektóre leki, takie jak antydepresanty, fluoksetyna czy escitalopram, mogą „aktywować” osobę na początku ich przyjmowania. Później efekt ten słabnie i zbliża się do tego, który jest charakterystyczny dla wszystkich leków przeciwdepresyjnych. Zazwyczaj ta aktywacja przejawia się w powrocie do aktywności myślowej lub pomocnych zachowań. W niektórych zaburzeniach, takich jak choroba afektywna dwubiegunowa, leki mogą wywołać fazę maniakalną - kiedy osoba staje się tak nadmiernie aktywna, że można to dostrzec gołym okiem. Ale nawet wtedy lekarz musi tylko zmienić sposób leczenia, aby pacjent wrócił na właściwe tory.
Leki nie rozwiązują problemu, mają tylko tymczasowy efekt
Istnieją dowody naukowe na to, że stosowanie leków bez psychoterapii może również przynieść długotrwały pozytywny efekt dzięki bezpośredniemu wpływowi na układ nerwowy. Można powiedzieć, że antydepresanty i psychoterapia działają na jedne i te same neurony, tylko podchodzą do tego w różny sposób. Ponadto osoba, która przyjmuje leki, staje się bardziej otwarta na doświadczenia, jakie regularnie przynosi jej życie. Łatwiej jest jej uruchomić swój potencjał i zasoby nawet bez wizyty u terapeuty. Prowadzi to do zmiany zachowania, co też zapewnia trwałe pozytywne zmiany zarówno na poziomie mózgu, jak i subiektywnego odczucia osoby.
Wszystkie problemy można rozwiązać bez leków
Rzeczywiście wiele problemów, do łagodnej depresji włącznie, może być rozwiązanych za pomocą samej psychoterapii, a w przypadku zaburzeń osobowości będzie to nawet główne leczenie. Ale jeśli chodzi o ciężkie przypadki depresji lub innych zaburzeń, leczenie farmakologiczne powinno być obowiązkowe. Wynika to z faktu, że zmiany na poziomie komórek nerwowych w człowieku są tak znaczące, że niemożliwe jest poradzenie sobie z nimi kosztem zasobów osobistych w trakcie psychoterapii. Proszenie osoby, aby "przejęła kontrolę" w stanie ostrego niepokoju jest tak samo niemądre, jak proszenie cierpiącego na cukrzycę, aby zaczął wydzielać insulinę.
Leki są toksyczne dla organizmu
Wszystkie leki mogą w pewnym stopniu obciążać organizm. W większości przypadków łatwo przystosowuje się on do przyjmowania nawet dużych ilości leków. W każdym razie "szkody" związane z lekami są nieproporcjonalnie mniejsze niż spowodowane lękiem, depresją czy zaostrzeniem psychozy. Przykładowo, depresja zaburza funkcjonowanie niemal wszystkich układów organizmu, powodując zapalenie żołądka, chorobę wieńcową, zaburzenia miesiączkowania, a nawet zniszczenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za pamięć. To właśnie depresja jest dziś główną przyczyną samobójstw. I odwrotnie, biorąc antydepresanty, ludzie zaczynają lepiej jeść, lepiej spać, spędzać więcej czasu na spacerach i w siłowni.
Efekty uboczne leków są trudne do zniesienia
Wszystkie leki, które mogą mieć wpływ na organizm człowieka, mogą powodować niepożądane skutki uboczne. Można je podzielić na trzy grupy: wczesne działania niepożądane związane z rozpoczęciem leczenia (np. ból głowy przy przyjmowaniu niektórych leków przeciwdepresyjnych), działania niepożądane wynikające z indywidualnej nietolerancji (np. reakcje alergiczne) oraz późne działania niepożądane związane z długotrwałym stosowaniem leków (np. drżenia kończyn po długotrwałym stosowaniu neuroleptyków). Współczesna medycyna ma odpowiedzi na wszystkie trzy przypadki. W zależności od sytuacji lekarz może odstawić lek, zmienić go na podobny, zmniejszyć dawkę lub jednocześnie przepisać lek, który zlikwiduje działania niepożądane. Istnieją również zasady przepisywania leków, które pomagają zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych: na przykład unikanie zalecenia "wachlarza" niepotrzebnych leków i stopniowe zwiększanie dawki. Lekarz zawsze stara się, aby pacjent czuł się komfortowo przyjmując leki i był zdecydowany kontynuować leczenie.
Leki zmieniają osobowość człowieka
Przeciwnie, leki przywracają osobowość osoby, która przestała funkcjonować z powodu "awarii" mózgu. Tabletki pozwalają zacząć myśleć, czuć i rozumieć, tak, jak robią to osoby bez zaburzeń psychicznych. Nie są one w stanie zmienić Twojej osobowości, ponieważ nie mogą przepisać doświadczeń życiowych i dokonać zmian w pamięci.
Leki nie dają się pogodzić z psychoterapią
Niektóre szkoły psychoterapii (np. psychoanaliza) stosują "katharsis" - stan "oczyszczenia" z negatywnych emocji poprzez ponowne przeżywanie wspomnień, gdzie silne emocje są uważane za niezbędne do uzdrowienia. Jednak większość nowoczesnych kierunków jest zbudowana na innej zasadzie i doskonale łączy się z leczeniem farmakologicznym. Nie tylko to, ale właściwie przepisane leki, mogą usunąć niepotrzebne emocje i sprawić, że psychoterapia będzie bardziej dostępna i skuteczna dla danej osoby.
więcej na: www.wolmed.pl
