14 października - Dzień Edukacji Narodowej

W Polsce co roku 14 października obchodzony jest Dzień Edukacji Narodowej, potocznie zwany Dniem Nauczyciela.

Redakcja Portalu Radomsko24.pl
składa wszystkim pracownikom oświaty
dużo radości z wykonywanych obowiązków,
samych sukcesów edukacyjnych
i życzliwych uczniów!

O święcie

W 1957 roku po raz pierwszy obchodzono w Polsce "Międzynarodowy Dzień Karty Nauczyciela". Wówczas świętowano 20 listopada. Ten stan trwał przez kilkanaście lat. 27 kwietnia 1972 roku na mocy ustawy zmieniono datę oraz nazwę święta, która od tamtej pory miała upamiętniać kolejne rocznice powstania Komisji Edukacji Narodowej (14 października 1773 r.). Oficjalnie używano nazwy "Dzień Nauczyciela". Nazwa ta zwyczajowo używana jest także dziś, mimo że w 1982 roku zmieniono ją na "Dzień Edukacji Narodowej".

Dzień Edukacji Narodowej jest obchodzony bardzo uroczyście. Minister Edukacji Narodowej, a także kuratorzy oświaty, władze samorządowe i dyrektorzy szkół wręczają najlepszym nauczycielom odznaczenia i nagrody za wybitne osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze. Uczniowie również dziękują nauczycielom za poświęcenie i trud włożony w pracę z nimi. Jest to dzień wolny od zajęć lekcyjnych.

Komisja Edukacji Narodowej - rys historyczny

Dzień Edukacji Narodowej jest upamiętnieniem kolejnych rocznic powstania Komisji Edukacji Narodowej. KEN był to organ władzy oświatowej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, podległy bezpośrednio królowi i sejmowi. Organ ten został powołany przez sejm na wniosek Stanisława Augusta Poniatowskiego 14 października 1773 roku. Przekładając to na dzisiejsze realia można powiedzieć, że KEN było to swego rodzaju ministerstwo zajmujące się oświatą.

Owe ministerstwo miało zająć się wówczas zorganizowaniem szkolnictwa na poziomie podstawowym i średnim gdyż do tamtej pory leżało to w gestii jezuitów, ale zakon ten został skasowany przez papieża Klemensa XIV.

W Komisji Edukacji Narodowej pracowało wiele osób, które przyczyniały się zarówno do pozytywnej, jak i negatywnej działalności tego organu. Zdecydowanie najbardziej zasłużoną osobą jest Hugo Kołłątaj, nadający prawidłowy kierunek działaniom KEN-u.

Wyróżnić można trzy okresy funkcjonowania Komisji Edukacji Narodowej.

W latach 1773-1780 opracowano trzystopniowy model szkół podstawowych i średnich:
- szkoły parafialne dla dzieci chłopów i mieszczan
- szkoły powiatowe dla dzieci szlachty
- uniwerystety (w Krakowie i Wilnie).
Powstało także Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które opracowało podręczniki.

W latach 1781-1788 obydwa funkcjonujące wówczas uniwersytety otrzymały dodatkowe uprawnienia do nadzorowania szkolnictwa niższego szczebla. W szkołach parafialnych i powiatowych pojawili się nauczyciele będący absolwentami uniwersytetów, co podniosło jakość nauczania.

W latach 1789-1794 znaczenie KEN malało. Przyczyn było wiele, m.in. ogólny rozkład państwa. Podczas konfederacji targowickiej (1792) odebrano KEN władzę nad szkołami zakonnymi i zmieniono jej skład.

Niewątpliwie Komisja Edukacji Narodowej pozytywnie przyczyniła się do rozwoju polskiej oświaty. Oprócz wyżej wspomnianych do jej sukcesów można zaliczyć także m.in. utworzenie seminariów nauczycielskich, wprowadzenie historii Polski, historii naturalnej, wychowania fizycznego oraz nauczania w języku polskim (łacina była zakazana).